We hebben het vaak over versterking en concentratie van retail in binnensteden om die binnensteden meer aantrekkelijk en leefbaar te maken. Er zijn echter ook andere functies van de binnenstad die voor een impuls kunnen zorgen. ‘Cultuur’ is een voorbeeld daarvan. Een casus rond de bibliotheek in Hilversum is illustratief en kan dienen als voorbeeld voor andere gemeenten.

 Ik was onlangs bij een congres van de Retailagenda en De Nieuwe Winkelstraat (DNWS). Kernthema was het verbreden van de functies van de binnenstad om deze meer aantrekkelijk te maken. Het toevoegen of versterken van functies rond bijvoorbeeld cultuur, zorg en ambachten kan een nieuwe impuls aan binnensteden geven waar uiteindelijk ook de ondernemers in de binnenstad, waaronder retailers, kunnen profiteren. Er wordt tijdens het congres een interessant voorbeeld gepresenteerd over de functie cultuur: de verhuizing van de bibliotheek in Hilversum.

De bibliotheek van Hilversum zat jarenlang in een villa net buiten het centrum van Hilversum. Zowel het pand als de bibliotheek waren toe aan vernieuwing. Gekozen is voor verhuizing naar een nieuwe locatie in het winkelcentrum de Gooische Brink, als onderdeel van een groot herontwikkelingsproject in het centrum van Hilversum. Het plan bevat drie interessante elementen die als voorbeeld kunnen dienen voor andere steden:

• De bibliotheek wordt verbreed tot een cultureel centrum in het hart van de stad
• Het thema van een stad kan door de bibliotheek worden geladen en versterkt
• Samenwerking is key en gaat verder dan de ‘gouden driehoek’.

Ik werk deze elementen hierna iets verder uit.

 Van bibliotheek naar cultureel centrum in het hart van de stad
De bibliotheek in Hilversum wordt niet alleen verplaatst maar ook vergroot: van circa 3.000 m2 naar circa 5.000 m2. Deze grotere locatie biedt ruimte aan onder meer een media café, een theater met 120 zitplaatsen en werk- en studieplekken. Verder krijgen andere culturele en maatschappelijke organisaties een plaats in de bibliotheek, waaronder het MBO College, Globe CKC (Centrum voor Kunst en Cultuur) en Art Hilversum. Op die manier wordt de bibliotheek een cultureel centrum in het hart van de stad. Dit trekt extra bezoekers naar het centrum waarvan ook de retail- en horecaondernemers kunnen profiteren.

Een thema is belangrijk voor een stad; de bibliotheek kan dit thema laden
Het LAB Mediaplein krijgt ook een plek in de nieuwe bibliotheek. LAB Mediaplein is een creatief centrum, opgericht door de Bibliotheek Hilversum, het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en Museum Hilversum. Bezoekers kunnen bij LAB Mediaplein de invloed van media ervaren en ontdekken, zowel via workshops als door het zelf maken van media. Het LAB Mediaplein helpt om het thema ‘Hilversum mediastad’ te laden en te ondersteunen. Het kiezen van een thema kan de citymarketing van een stad helpen. Voor Hilversum is ‘media’ een logische keuze maar iedere stad zou een thema kunnen kiezen dat past bij de specifieke karakteristiek. Ik geef enkele voorbeelden:

• Giethoorn: “Het Venetië van het Noorden”. Giethoorn is wereldwijd bekend om zijn grachten, bruggetjes en boottochten, waardoor het vaak “Het Venetië van het Noorden” wordt genoemd. Het dorp trekt jaarlijks veel toeristen die de mogelijkheid hebben om door de smalle waterwegen te varen en de traditionele huizen te bewonderen.
• Gouda: Kaas-stad. Gouda staat internationaal bekend om zijn kaas en organiseert een historische kaasmarkt die toeristen en kaasliefhebbers uit de hele wereld trekt. Bezoekers kunnen ook het Kaas- en Ambachtenmuseum bezoeken.
• Zaanse Schans: Nederlandse ambachten en molens. De Zaanse Schans is een openluchtmuseum en woonwijk in Zaanstad, waar de historische molens, houten huizen en ambachtswinkels Nederland in de 18e en 19e eeuw tot leven brengen. Het gebied staat symbool voor het traditionele Nederlandse industriële erfgoed en is daarmee een belangrijke toeristische trekpleister.
• Leiden: Kennis en Cultuur. Leiden onderscheidt zich als universiteitsstad met een rijke geschiedenis op het gebied van kennis en wetenschap. De stad is de thuisbasis van de oudste universiteit van Nederland en biedt daarnaast tal van musea, waaronder het Rijksmuseum van Oudheden en Museum Boerhaave, dat zich richt op wetenschap en geneeskunde.

De voorbeelden laten zien dat ‘cultuur’ het gekozen thema kan ondersteunen. Dit geldt ook voor de bibliotheek die op allerlei manieren ‘content’ kan bieden om het thema te laden. Zeker als de bibliotheek een cultureel centrum wordt zoals in Hilversum kan het deze functie vervullen.

Samenwerking is key en gaat verder dan de ‘gouden driehoek’
Samenwerking is belangrijk voor verbetering van de kwaliteit en leefbaarheid van de binnensteden. We kennen al langer de samenwerking in de ‘gouden driehoek’ van gemeenten, vastgoedeigenaren en ondernemers. De benodigde samenwerking gaat echter verder. Zoals het voorbeeld van de bibliotheek in Hilversum aantoont, is ook ‘cultuur’ een belangrijke partner. Binnen ‘cultuur’ is dan weer verdere samenwerking nodig met verschillende partners om zo’n bibliotheek te laten uitgroeien tot een cultuurcentrum.

Kortom: de casus ‘bibliotheek Hilversum’ bevat diverse leerpunten voor andere gemeenten in Nederland.